POR XOSÉ LOIS GARCÍA
O 12 DE AGOSTO DE 2012
Benvidos a todas e a
todos a este segundo acto cultural reivindicativo de Pesqueiras. A este primeiro
encontro que organiza a Asociación de Amigos do Románico da Comarca de
Chantada. Os organizadores queremos que este convivio teña un carácter de toma
de conciencia sobre un dos monumentos medievais mais importantes da Ribeira
Sacra, como é este mosteiro románico de Santa María de Pesqueiras. Un recinto
que fornece a historia e a arquitectura da nosa bisbarra, edificado en 1120,
polo bispo de Lugo, Pedro III o Peregrino. Un mosteiro que acolleu unha
comunidade feminina da orde de S. Bieito, desde a súa fundación até 1499, ano
en que a priora, Inés de Guitián, e súas freiras foron trasladadas ao mosteiro
de S. Paio de Antealtares de Santiago de Compostela. Non vamos relatar toda a crónica
deste priorado, mosteiro ou igrexa, senón puntualizar varios temas de illamento
e depredación en que se atopa este mosteiro declarado monumento nacional no 1950. A partir desta data
pasou por moi diversos avatares e, a partir de 1969 en que foi pechada ao
culto, pola consagración da nova igrexa edificada no espacio poboacional de
Pesqueira. Este monumento arquitectónico, simbólico e de peregrinase ficou en
silencio permanente. Un silencio que nunca tivo en seus 900 anos de existencia,
dado que por diante deste templo pasaba o chamado camiño real da Barca de
Porto, camiños ribeiraos onde os nosos viñateiros transcenderon nese ora et labora cotián. Aquí houbo convivio
devocional ao redor da imaxe románica de Santa María, padroeira desta parroquia
e desaparecida o 28 de agosto de 1999. Pero non todo foron desgracias para este
mosteiro de Pesqueiras, a fábrica pétrea a vemos en bo estado, as pinturas
renacentistas están restauradas, proclamando viveza existencial dun pasado portentoso.
Unha arquitectura e
unhas pinturas que atraen a moitos estudiosos
da arte e contempladores de imaxes espirituais. Teimosos visitantes que se
perden por uns itinerarios que non están sinalizados. Velaquí o primeiro matiz
das nosas reivindicacións. É imposíbel chegar aquí por estes camiños de
ribeira, onde os autos entran con inmensas dificultades. Este é o noso segundo
matiz reivindicativo, contar cuns accesos viábeis capaces de non entorpecer a
quen busca este recuncho natural onde tanto se enfatizan as particularidades
arquitectónicas e simbólicas que ofrece este mosteiro de Pesqueiras. O terceiro
matiz reivindicativo é a iluminación da nave e do presbiterio. Sen a
electrificación interior deste conxunto, nen as pinturas nen o resto da
iconografía poden ser dignificadas, observadas e estudiadas. Nesta cuestión, a
carencia de puntos de luz non facilita a dimensionalidade das características
propias que manifesta o románico deste templo. Non se concibe que aquí enfronte
está unha das maiores productoras de quilovatios, como é o salto de Belesar que
tódalas noites ilumina eses bloques de cimento e non dignifiquen un monumento
memorial como é a igrexa de Pesqueiras.
Matices, os sinalados,
simplifican unha observancia crítica por parte da Asociación de Amigos do
Románico da Comarca de Chantada, priorizando estas tres cuestións que reiteramos:
correcta sinalización, accesos viábeis e iluminación interior. Sen aínda
engadir, visitas guiadas e un libriño sobre a historia, a arquitectura e o
simbolismo que transcende neste espacio.
Nestas prioridades,
queremos remitirnos, en primeiro lugar, aos representantes da Igrexa aquí
presentes, como propietaria deste templo para facer un esforzo que dignifique o
noso pasado histórico. Un esforzo de coordinación con estamentos e institucións
capaces de dar un xiro a esta situación da que falamos. Para que todos nós, nun
tempo non lonxincuo, cambiemos a expresión coloquial de D. Quixote: “Con la Iglesia hemos dado,
querido Sancho”. Por esta outra tamén coloquial: na Igrexa atopamos solucións para
superar problemas que ten este mosteiro.
Pero non só a diocese
debe resolver estes problemas, tamén a Xunta de Galicia, na que se ubica
Patrimonio, ten responsabilidades no dicir e no facer, con relación ás
cuestións que estamos plantexando. Sen dúbida a Deputación provincial, tamén
ten moito que dicir e facer. O mesmo o Concello de Chantada. Neste caso,
podemos dicir que o arquitecto do Concello, D. Juan García Pérez, con data de
maio de 2012, realizou un estudio, titulado: “Memoria valorada das obras de
acondicionamento e sinalización da pista de acceso á igrexa de Sta. María de
Pesqueiras”. Coidamos que é un soporte fundamental e prioritario para apoiar
este proxecto por parte das administracións mencionadas e por parte da
institución eclesiástica.
Foto: Beatriz Pérez©
Por este motivo estamos
hoxe aquí, nun acto onde o espírito e a materia se conxugan. Seguiremos
realizando estes actos até que se normalice a situación do mosteiro de
Pesqueiras. O noso deber é puntualizar temas para suxerir ás institucións que
procedan, arranxar situacións extremas, como son os tres temas contemplados: sinalización,
accesos viábeis e instalación de luz eléctrica.
Autoridades
eclesiásticas e civís, donas e señores moitas grazas por este encontro tan vivo
como emotivo.
XOSÉ LOIS GARCÍA